5G en de J van Jarenplan

Over 5G wordt al jaren gepraat en sinds een paar jaar is het dan ook echt beschikbaar in Nederland. Maar waarom halen we nog niet alles uit dat razendsnelle mobiele net? En welke ontwikkelingen staan ons nog te wachten?

Evolutie, geen revolutie

Bij de H van Hinkstapsprong zeiden we het al: 5G wordt niet met een big bang over ons uitgestort, het is een evolutie. Zelfs de organisaties die gezamenlijk de standaard bepalen, hebben nog niet honderd procent voor ogen hoe de ultieme versie van 5G er straks uit zal zien. En niet alle ontwikkelingen gaan even snel. Zo zijn er in Nederland al een paar jaar 5G-telefoons te koop, maar is het netwerk in de praktijk nog nauwelijks sneller dan 4G. Hoe zit dat precies?

We komen van ver

Een klein beetje geschiedenis laat goed zien waar we vandaan komen. Iedereen heeft van 5G gehoord en de meeste mensen kennen 4G en 3G ook nog wel. Maar 2G en 1G? Jazeker, ook die hebben bestaan. De eerste generatie mobiele telecomnetwerken stamt uit 1979. Praten via een mobiel toestel was het doel. In 1992 ontstond 2G, waarmee we berichten konden versturen en ook in het buitenland het mobieltje konden gebruiken. 3G, ook bekend als UMTS, bracht eindelijk echt goed mobiel internet. 4G zorgde dat we met hogere snelheid data konden versturen en bood betere ondersteuning voor internetbellen.

Eerste 5G-zendmast

In Nederland werd in 2017 de eerste 5G-zendmast geplaatst en in 2018 startte KPN met een aantal proeven om de verschillende toepassingen van 5G te onderzoeken. Twee jaar later waren de eerste 5G-abonnementen in Nederland te koop. Dus blijft de vraag: hoe kan het dat we nog niet de enorme mobiele internetsnelheden hebben die met 5G wel degelijk mogelijk zijn? Waarom worden wij als vooruitstrevend technologieland hierin toch ruim voorbijgestreefd door landen als Zuid-Korea en Zweden?

Wachten op 3,5 gigahertz-frequenties

In Nederland komt dat doordat de 3,5 gigahertz-frequenties nog altijd niet beschikbaar zijn voor onze 5G-netwerken. Die frequenties zijn nodig om 5G pas écht goed te benutten: snelheden van 300 megabit en meer per seconde én ultralage latency. Op dit moment bieden Nederlandse providers 5G aan via een lagere frequentieband, rond 700 megahertz. De providers staan te springen om de 3,5 gigahertz-frequenties in gebruik te nemen, maar die moeten nog worden geveild. Dat gaat waarschijnlijk in 2023 pas gebeuren.

Drukte van belang

Het probleem met de 3,5 GHz-band is dat het daar nogal druk is. De inlichtingendiensten MIVD en AIVD gebruiken het netwerk in het Friese Burum tot september 2022 voor het afluisteren van satellietverkeer. Daar is ook satellietaanbieder Inmarsat gevestigd dat rond de 3,5 GHz naar noodsignalen luistert van het internationale scheepvaartverkeer. Het probleem is dat dat niet meer gaat als in Nederland allerlei mobiele netwerken operationeel zijn op 3,5 GHz. De satellietprovider krijgt nu de tijd om zijn diensten naar het buitenland te verplaatsen. Dat betekent dat de veiling van die frequenties nog even op zich laat wachten.

Nóg meer uitdagingen

Naast het probleem in het noorden is er nog een uitdaging: bedrijven en gemeentelijke overheden maken hebben een vergunning om op de 3,5 GHz-band diensten aan te bieden. Die worden bijvoorbeeld gebruikt om afgelegen gebieden van internet te voorzien of voor het gebruik van draadloze bewakingscamera’s in steden. Die vergunningen lopen pas in 2026 af. De kans is dan ook groot dat we in Nederland in 2026 pas echt overal snel, landelijk dekkend 5G hebben.

Overigens zijn er nóg hogere frequenties mogelijk, in de 26 – 28 gigahertz-band. Maar die worden in Nederland voorlopig niet geveild. Deze hebben ondanks de hoge snelheid ook een nadeel: bij deze frequenties kun je alleen verbinding maken als je binnen zichtbaar bereik bent van een 5G-antenne.

Wat ons nog te wachten staat

Ondertussen worden wereldwijd eens in de zoveel tijd nieuwe releases van de 5G-standaard gelanceerd. De eerstvolgende release is versie 17 (release 15 was de eerste 5G-versie), die voor dit jaar gepland staat. Deze bevat een heel scala aan technische verbeteringen, waarvan voor gewone gebruikers de ondersteuning voor meerdere simkaarten opvalt. Op dit moment kan maar één simkaart tegelijk op je telefoon 5G aan. Ook zijn er verbeteringen die 5G zuiniger maken en de mogelijkheid voor positiebepaling via 5G.

Op weg naar 5.5G

Daarna volgt versie 18, die ook al 5.5G wordt genoemd. Net als 3G en 4G lijkt er een ‘en-een-half’-standaard te komen. Wat ons dan te wachten staat? Waarschijnlijk de mogelijkheid een aparte frequentie te gebruiken voor uploaden, waardoor dit veel sneller gaat. Dat is bijvoorbeeld handig om camerabeelden snel te uploaden om ze te laten analyseren. Ook is er een techniek voorgesteld die drones en auto’s helpt bij het detecteren van objecten en het doorgeven van informatie daarover aan apparaten in de buurt. Ook een techniek die een hoge snelheid voor het weergeven van haarscherpe video’s combineert met een lage latency komt mogelijk in deze release.

In ontwikkeling

Hoe deze en volgende releases er precies uit gaan zien en welke technologie er precies in zit, dat is op dit moment nog onduidelijk. De technologie moet voor een groot deel nog worden ontwikkeld. Daarna moeten de frequenties beschikbaar komen en moet er nog apparatuur beschikbaar komen om dat alles te ondersteunen. Dat kun je met recht een jarenplan noemen.