Көмір мен газды алмастыру: Қазақстандағы күн энергиясын пайдалану мүмкіндіктері

Халықаралық энергетика агенттігінің сарапшылары 2020-2030 жылдар аралығында электр энергиясына әлемдік сұраныс 38%-ға артады деп болжап отыр. Бұл электр энергиясын тұтыну жаһанда өсуімен расталады. Ол қазірдің өзінде 2021 жылы рекордтық 5,4% өсті. Дәстүрлі көмір энергиясының қоршаған ортаға теріс әсері мен энергия өндірудің қауіпсіз және тиімді әдісінің қажеттігі бүкіл әлемнің қажетін қанағаттандырудың балама жолдарын іздеуге мұқтаждық алып келді.

Барлық жаңартылатын энергия көзінің ішінде әлемдік энергетиканың ең ірі саласы - күн энергиясы келешегі зор салалардың біріне айналды. Сарапшылардың болжамы бойынша, 2022 жылы күн энергиясын өндіретін қондырғылар әлемдегі барлық баламалы энергия көздерінің 60%-ына тең немесе 190 ГВт (2021 жылға қарай +25%) болады.

Қазақстанда күн энергиясын пайдалану үлесі де тұрақты өсіп келеді. Жылына 3000 сағатқа дейін күн сәулесі түсетін қолайлы климат және ауа райы жағдайлары күн энергиясының барлық артықшылығын толығымен пайдалануға мүмкіндік береді. Энергия ресурсының болуы, шексіз пайдалану мүмкіндігі, тарифтердің көтерілуінен тәуелсіздік және сенім күн энергиясын пайдаланудың барлық артықшылығы емес.

Бүгінде күн энергиясына көшу мүмкіндіктері тек ірі корпорацияларға ғана емес, сонымен қатар қалың жұртқа да қолжетімді болып отыр. Мысалы, Huawei Technologies Kazakhstan мен Helio Solar интеграциясы жеке қажеттіліктер мен ерекшеліктерді ескере отырып, күн электр станцияларын өнеркәсіптік, өндірістік, коммерциялық нысандарда да, тұрғын үйлерде де орнатуға мүмкіндік береді.

Компаниялардың алғашқы бірлескен жобаларының бірі Өскемендегі жеке үйге Huawei Technologies Kazakhstan компаниясының күн энергиясын сақтау жүйесін орнату болды. «Жасыл» энергияға көшу электр энергиясының сапасын және оның тұрақтылығын жақсартты, сонымен бірге сыртқы үзілістер мен электр қуатының асқыну мүмкіндігін теңестірді. Басқа маңызды артықшылықтар қоршаған ортаға және экономикалық пайдаға қосқан үлесі - күн энергиясын түрлендіргіштердің өзін-өзі өтеу мерзімі орташа есеппен 25 жылға дейінгі жұмыс уақытымен 5 жылға жуық уақытты алады.

«Жаңартылатын энергия көзі және ең әуелі күн энергиясы - Қазақстандағы баламалы энергия көздерінің ең қарқынды дамып келе жатқан бағыттарының бірі. Бүгінде жасыл энергетика технологияларын өмірдің түрлі саласына енгізу үшін барынша қолайлы жағдай жасалып жатыр. Huawei Technologies Kazakhstan мен Helio Solar арасындағы ынтымақтастық тұтынушының барлық қажетін қамтиды. Ол Huawei компаниясынан құрал-жабдықтар алады: энергия түрлендіргіштер мен энергия сақтау жүйелері. Ал Huawei болса, Helio Solar компаниясынан  жоғары сапалы қызмет алады: жобалау, орнату, әр кезеңде кеңес беру. Мұндай мұқият ойластырылған ынтымақтастық заманауи энергиямен жабдықтау жүйелеріндегі барлық идеяны сапалы түрде өзгертуге мүмкіндік береді», - деп түсіндірді Huawei Technologies Kazakhstan сарапшысы.

Қазақстанда елдің кең-байтақ аумағын ескере отырып, күн энергиясын пайдалану - ең орынды жолдардың бірі. Автономды күн энергиясымен жұмыс істейтін жүйені орнату жақын жердегі желілердің қашықтығынан немесе қуатының жоқтығынан ортақ электр желісіне қосылмаған объектілердің барлық қажетін өтейді.

Бұл артықшылық сонымен қатар сирек немесе аз қуат тұтыну кезінде де бағалы. Күн энергиясын демалыста немесе қашықтағы кезекшілікте жұмыс істеген жағдайда пайдалану да техникалық жағынан өте қолайлы. Күн батареяларына техникалық қызмет көрсету жиі жұмысты қажет етпейді. Жабдықтың дербестігі, ауа-райынан қорғау және қашықтан диагностикалау мүмкіндігі күн энергиясын сақтау жүйелерін қауіпсіз пайдалануға мүмкіндік береді.

«Тек жоғары сапаны таңдайтын компания ретінде біз бір көзқарастағы серіктестерді бағалаймыз. Біз Huawei Technologies Kazakhstan компаниясымен төрт жылдан астам уақыт жұмыс істеп келеміз. Оның дәлелденген кепілдіктері, ақшаның құны, жабдықтың эстетикасы және дәлелденген атауы тамаша стандартты белгілейді. Huawei өнімдерінің техникалық қызмет ету мерзімі 15 жыл немесе одан да көп болатын 10 жылдық кепілдік болса, кәдімгі гельдік аккумуляторларға бір жыл ғана кепілдік беріледі», - деді Helio Solar бас директоры Мақпал Ақпаева.

Абсолютті энергетика тәуелсіздігі, экология тазалығы және пайдаланудың барлық кезеңінде минималды техникалық қызмет көрсету тұжырымдамасы бүкіл әлем бойынша күн батареяларына негізделген электрмен жабдықтау жүйелеріне ерекше назар аударады. Бүгінде АҚШ, Германия, Ұлыбритания және Канада алдағы 15 жылда өз желілерін толығымен жасыл электр қуатына ауыстыруды жоспарлап отыр. Баламалы энергия көзін пайдалану энергетикалық секторда нөлдік эмиссияға қол жеткізу және табиғи тепе-теңдікті сақтау үшін өте маңызды. Мысалы, 2013 жылдан бері Huawei Technologies күн электр станциялары 180 млрд кВт/сағ электр энергиясын өндірді. Бұл сома парник газдар шығарындысын жылына 108 миллион тоннаға дейін азайтумен немесе 200 миллион ағаш отырғызумен тең.

Күн энергиясын пайдалану ауқымы, оның жаңартылуы мен энергетикалық қауіпсіздігінен басқа, дәстүрлі әдістерден еш айырмашылығы жоқ. Күн энергиясын жылу өндіру, үй-жайларды жылыту немесе ыстық су өндіру үшін де пайдалануға болады. Заманауи желілік күн электр станциялары үздіксіз орнатылған, бақылау және басқару жүйесіне оңай қосылған, желімен синхрондалған және оның оңтайлы жұмыс істеуін сақтайды.